Het Vlaams Vredesinstituut publiceert elk voorjaar een jaarrapport met cijfers, analyses en duiding bij de ontwikkelingen in de Vlaamse buitenlandse wapenhandel. De editie over de Vlaamse wapenhandel in 2011 werd vandaag voorgesteld in het Vlaams Parlement.
De Vlaamse wapenexport is met een derde gedaald
In 2011 reikte de Vlaamse overheid 308 wapenexportlicenties uit, met een gezamenlijke waarde van 200,9 miljoen euro. Dit betekent een daling van 37% ten opzichte van 2010. Tussen 2005 en 2010 was de waarde van de vergunde wapenexport nog verdubbeld (van 155,5 miljoen euro naar 320,5 miljoen euro). De Vlaamse defensiegerelateerde industrie – die sterk gericht is op de Europese markt – lijkt daarmee de klappen te voelen van de economische crisis en de daarmee gepaard gaande besparingen op defensie.
De Vlaamse wapenexport is bestemd voor bestemmingslanden wereldwijd, maar voornamelijk voor de defensiegerelateerde industrie in Europa (45%) en de Verenigde Staten (31%). Azië staat als regio van bestemming in voor 18% van de vergunde wapenexport vanuit Vlaanderen.
Wapenexport naar het Midden-Oosten en de Maghreb houdt aan
In het Vlaams Parlement werd in februari 2011 een resolutie aangenomen waarin de Vlaamse Regering wordt gevraagd wapenexport naar het Midden-Oosten en de Maghreb met de grootste omzichtigheid te behandelen. Daarop heeft de Vlaamse Regering een opschorting van alle licenties naar een wisselend aantal landen uit de regio afgekondigd (momenteel Bahrein, Egypte, Jemen en Tunesië).
In de periode 2007-2011 reikte de Vlaamse overheid voor 76 miljoen euro vergunningen uit met een laatst gerapporteerde gebruiker in het Midden-Oosten of de Maghreb. Ook in 2011 vergunde de Vlaamse overheid de export van 15,5 miljoen euro militair materieel naar de regio, onder meer onderdelen van drones naar de Verenigde Arabische Emiraten en visualisatieschermen naar Saoedi-Arabië. Daarnaast is de laatst gekende gebruiker van de totale Vlaamse wapenexport in twee derde van de gevallen de buitenlandse industrie, zonder dat de echte eindgebruiker gekend is bij het afleveren van de vergunning. Hoeveel Vlaams militair materieel via die buitenlandse industrie in het Midden-Oosten terecht komt, is onbekend.
Vredesinstituut vraagt om preventief te werk te gaan
De recente conflicten in de Arabische wereld hebben aangetoond dat het geweld niet enkel wordt gepleegd met nieuw materieel, maar vaak ook met goederen die al langere tijd in een bepaalde regio aanwezig zijn. “Daarom moeten we niet enkel extra voorzichtig zijn met uitvoer en doorvoer naar landen waar reeds een conflict aanwezig is, maar ook preventief te werk gaan”, zegt Tomas Baum, directeur van het Vredesinstituut. Dat kan concreet door bij vergunningsaanvragen de bestaande Europese criteria rond mensenrechten, intern conflict en regionale stabiliteit zwaarder te laten doorwegen. “Bovendien moet de Vlaamse Regering het parlement duidelijker inlichten over de manier waarop ze de situatie in het Midden-Oosten en Noord-Afrika opvolgt en welke afwegingen ze maakt”, aldus Tomas Baum.
Invoer van vuurwapens verdubbeld
Ook voor de invoer (18,3 miljoen euro) en doorvoer (85,2 miljoen euro) van wapens en militair materieel werden in 2011 vergunningen uitgereikt. Daarbij valt op dat de vergunde invoer van vuurwapens in Vlaanderen verdubbeld is ten opzichte van 2010, tot 2,1 miljoen euro.
Lees hier een factsheet over de Vlaamse buitenlandse wapenhandel 2011
Lees hier het volledige jaarrapport ‘Vlaamse buitenlandse wapenhandel 2011’ en het advies.